Radioterapia jest jedną z najskuteczniejszych metod walki z rakiem. Wykorzystuje promieniowanie jonizujące. Polega ono na przenoszeniu energii za pośrednictwem fal lub strumieni cząsteczek. Radioterapia niszczy komórki nowotworowe lub powstrzymuje je przed wzrostem i podziałem.
Kto opiekuje się pacjentem?
Nad pacjentem w trakcie terapii nowotworowej przez cały czas czuwa zespół specjalistów. W jego skład wchodzą:
– lekarz prowadzący – onkolog radioterapeuta – to on decyduje o rodzaju strategii leczenia, dawce napromieniań, wyznacza obszary, które należy leczyć tak, by promienie nie uszkodziły zdrowych komórek
– lekarz internista
– fizyk medyczny – opracowuje technikę terapeutyczną oraz indywidualny plan leczenia, oblicza czas każdego zabiegu
– technik medyczny – wykonuje codzienne seanse napromieniań
– pielęgniarka – opiekuje się pacjentem
– psychoonkolog – wspiera pacjenta
– inżynier elektronik – dba o bezpieczeństwo urządzeń
Jak wyglądają etapy leczenia?
Leczenie na Oddziale Radioterapii rozpoczyna się od wstępnej rozmowy z lekarzem, podczas której wyjaśnia on wszelkie zawiłości terapii. Następnie zespół lekarski podejmuje decyzję dotyczącą indywidualnej metody leczenia. Każdy pacjent jest inny, w innej kondycji ogólnej, ma inny rodzaj nowotworu. Dlatego ważne jest, by terapia została dobrana do danej osoby odpowiednio.
Jeśli pacjent wymaga specjalnego unieruchomienia (np. maski) – zostaje ono przygotowane przez techników. Pozwala to na odtworzenie, podczas każdej sesji, takiego samego ułożenia ciała pacjenta.
Każdy pacjent ma wykonywane też badanie tomografem komputerowym. Konkretny plan leczenia przygotowuje fizyk medyczny. Plan ten jest oczywiście sprawdzany, podobnie jak zgodność pól terapeutycznych. Wszystko po to, by pacjent był bezpieczny w trakcie leczenia.
Zanim nastąpi napromienianie, już gdy chory leży pod akceleratorem, sprawdzana jest poprawność jego ułożenia (kontrola portalowa, VISION RT).
W trakcie seansu nad pacjentem czuwają technicy elektroradiologii.
Jak dbać o rysunek?
Miejsca na ciele, które będą napromieniane, są wyrysowane przez lekarza. Ważne, żeby o te rysunki odpowiednio dbać.
Przedstawiamy kilka zasad:
- Skóry, na której zostały zaznaczone kreski, nie należy smarować kremami, oliwkami, balsamami, itp.
- zaleca się posypywanie rysunku zasypką lub talkiem dla dzieci, by zapewnić większą trwałość znaczników
- w pobliżu i pomiędzy liniami należy myć się nawilżonymi chusteczkami, jednak unikać tych dla dzieci, gdyż zawierają w sobie oliwkę
- w przypadku, gdy kreski zbledną, należy zgłosić się na ich poprawienie – istotne jest, aby w dniu rozpoczęcia terapii i przez cały okres jej trwania, rysunek był dobrze widoczny
- zwykle powoduje on zabrudzenie odzieży
O czym informować lekarza?
Skuteczność leczenia to nie tylko wiedza zespołu medycznego i nowoczesny sprzęt. Równie ważna jest współpraca lekarza z pacjentem. Dlatego każdy pacjent powinien poinformować lekarza o wszystkich przyjmowanych (bądź planowanych do przyjęcia) lekach – nawet, gdyby miałaby być to zwykła aspiryna! Ważne też, by zgłaszać wszelkie niepokojące objawy – w przypadku zbyt dużych odczynów skórnych oraz innych dolegliwości, lekarz zaleci właściwe postępowanie, przepisze odpowiednie leki, wskaże dietę, a jeśli będzie to konieczne – przerwie leczenie.
Jak dbać o leczone obszary ciała? Kilka wskazówek
- w trakcie leczenia należy trzy razy w tygodniu brać krótki prysznic letnią wodą, starać się nie drażnić napromieniowanej skóry i nie zmyć kresek
- jeżeli wystąpi poparzenie skóry w trakcie radioterapii (odczyn popromienny) nie należy myć wodą podrażnionej okolicy
- nie wolno używać na tym obszarze skóry dezodorantów, kremów, oliwek, środków zawierających alkohol, plastrów, itp.
- nie podrażniać mechanicznie miejsca napromienianego poprzez ocieranie, drapanie oraz noszenie ciasnej bielizny
- nie ogrzewać, ani chłodzić (np. workami z lodem) napromienianego miejsca
- nie korzystać z solarium, sauny, basenów z wodą chlorowaną
- nie podrażniać napromieniowanej skóry – promieniami słonecznymi, kwarcowymi, światłem podczerwonym, czy gorącym powietrzem, np. z suszarki do włosów
- można używać łagodnych dermokosmetyków o pH neutralnym dla skóry, nie zawierających barwników, ani środków zapachowych
- W razie wystąpienia dolegliwości w trakcie napromieniań należy skontaktować się z lekarzem prowadzącym.
Odpowiednia dieta, czyli jaki tryb życia prowadzić w trakcie leczenia?
Każda terapia jest obciążająca, każdy pacjent inaczej na nią reaguje. Jest jednak kilka złotych zasad dla wszystkich. Na pewno należy dbać o zbilansowaną lekkostrawną dietę i utrzymywać prawidłową wagę ciała. Oczywiście lekarz prowadzący udzieli informacji dotyczących indywidualnej diety wskazanej w trakcie leczenia. Istotne, aby unikać jedzenia tłustych, ciężkostrawnych, wzdymających, kwaśnych, ostro przyprawionych, bardzo zimnych lub gorących pokarmów. Obowiązuje bezwzględny zakaz palenia tytoniu i spożywania alkoholu – w dużym stopniu obniża to efekty radioterapii, a może nasilić objawy popromienne. Zalecany jest relaks, odpoczynek i – oczywiście picie dużej ilości wody niegazowanej.