Badania przesiewowe
Badania przesiewowe (screening) to badania diagnostyczne, którym poddawani są ludzie zdrowi. Pozwalają one wcześnie stwierdzić ewentualne zachorowanie i w związku z tym dać szanse na lepsze wyniki leczenia, a w niektórych przypadkach pozwalają także zapobiec zachorowaniu na raka.
Cytologia
Wyjątkowym badaniem przesiewowym jest cytologia – wykonywana co 3 lata u kobiet w wieku 25 – 59 roku życia w celu zapobieżenia zachorowaniu na raka szyjki macicy. To badanie pozwala na wykrycie stanów, które poprzedzają nowotwór, ale nowotworem nie są. W wyniku prostego zabiegu chirurgicznego można ten stan przednowotworowy wyleczyć i zapobiec zachorowaniu. U kobiet, u których rak już się rozwinął, dzięki temu badaniu można wcześnie stwierdzić chorobę.
Mammografia
Mammografia zalecana jest kobietom po 50. roku życia i powinna być wykonywana co dwa lata. Pozwala na znalezienie zmiany nowotworowej, kiedy jest ona mało zaawansowana. Wtedy leczenie daje szansę na dobry wynik.
Wartość mammografii jest ugruntowana wieloletnimi obserwacjami klinicznymi. Wykazały one, że największą skuteczność regularnej mammografii w zmniejszaniu umieralności na raka piersi (o ok. 30%) odnotowuje się u kobiet między 50. a 69. rokiem życia.
Kolonoskopia
Podobnie, jak z mammografią, jest z kolonoskopią. Zalecana jest ona po 40. roku życia. Badanie to wykonuje się raz na dziesięć lat. Nie jest to więc specjalnie uciążliwie. Pozwala za to na stwierdzenie zmian w jelicie grubym w bardzo wczesnym stopniu zaawansowania. W takich wypadkach zdarza się, że wykonywany jest jednoczesny zabieg poprzezjelitowy usunięcia polipa, w którym może znajdować się niewielki nowotwór. Usunięcie podejrzanych polipów w których nie ma komórek nowotworowych może także zapobiec zachorowaniu w przyszłości.
Gdzie znaleźć informacje o bezpłatnych badaniach przesiewowych?
Bezpłatne badania przesiewowe w kierunku raka piersi (mammografia), raka szyjki macicy (cytologia) i raka jelita grubego (kolonoskopia) – są finansowane przez Ministerstwo Zdrowia lub NFZ. Na stronach www dostępne są szczegółowe informacje, jakie trzeba spełniać kryteria, aby skorzystać z bezpłatnego badania, a także lista placówek je wykonujących.
Jak u pacjentów przełamać barierę wstydu?
Lekarze mawiają, że nie jest wstydem zachorować na nowotwór, wstydem jest nie zgłosić się do lekarza w razie potrzeby i nie podjęcie leczenia.
Większość z nas otrzymuje listy z Narodowego Funduszu Zdrowia z zaproszeniem do wykonania badań przesiewowych. Nie wszyscy z nich korzystają, a należy pamiętać, że problem pojawia się wtedy, kiedy zachorujemy na nowotwór. Wtedy rodzi się świadomość, że gdybyśmy jednak zastosowali się do tych międzynarodowych zaleceń, skorzystali z zaproszeń – nasza szansa na wyleczenie byłaby znacznie większa.