Czy zachorowania na raka jelita grubego można połączyć ze „złą dietą”?
Tak, zachorowania na raka jelita grubego są bez wątpienia rezultatem nieprawidłowej diety i związaną z nią otyłością pacjenta. Ryzyko wystąpienia tej choroby rośnie liniowo wraz ze wzrostem BMI (wskaźnikiem masy ciała). U dorosłych z BMI powyżej 30 ryzyko wystąpienia raka jelita grubego wzrasta o 50 % w porównaniu z osobami z BMI < 23.
Dieta bogata w tłuszcze, cholesterol wiąże się ze zwiększonym ryzykiem zachorowania na nowotwór jelita grubego, a zmiana takich nawyków żywieniowych pod postacią ograniczenia spożywania pokarmów bogatych w w/w składniki i alkoholu z jednoczesnym zwiększeniem spożycia warzyw i owoców, ryb jest jednym z elementów profilaktyki pierwotnej zachorowań na tę chorobę.
Jakie produkty powinny znaleźć się w naszej diecie, a jakie powinniśmy wykluczyć?
Dieta w nowotworach jelita grubego powinna być dietą niskotłuszczową. Istotne jest ograniczenie jedzenia solonych wędlin, mięsa czerwonego, masła, margaryn, majonezu, oleju i potraw smażonych. Praktycznie całkowita rezygnacja z mięsa grillowanego. Przeciwskazane są produkty wysoko przetworzone, tzn. przygotowywane w sposób przemysłowy, np. zamrożone gotowe obiady i ciasta, dania typu fast food. Wszystkie te produkty zawierają bardzo dużo tłuszczów nasyconych, czyli tych odpowiedzialnych w sposób pośredni za powstanie nowotworu.
Dieta optymalna w kontekście profilaktyki raka jelita grubego jest bogata w produkty pochodzenia roślinnego (najlepiej pochodzących z ekologicznych upraw). Wskazane jest spożywanie potraw z ryb przynajmniej 3 razy w tygodniu. Powinniśmy pamiętać o pokarmach bogatych w wapń (np. jaja, kasze, nasiona roślin strączkowych) i selen (np. kiełki pszenicy, otręby, orzechy).
Jakich objawów nie powinniśmy bagatelizować?
Objawy, które powinny budzić niepokój to przede wszystkim krew na stolcu, powtarzające się krwawienie z odbytnicy, zmiana charakteru wypróżnień (np. z zaparć na biegunki lub odwrotnie), uczucie niepełnego wypróżnienia. Utrata masy ciała, osłabienie i brak apetytu to objawy występujące w zaawansowanym stadium choroby.
Czy rak jelita grubego jest chorobą dziedziczną?
Około 20% procent pacjentów to osoby, które są obciążone rodzinnie, czyli blisko spokrewnione z osobami, u których stwierdzono raka jelita grubego. Wśród nich są, m.in. nosiciele mutacji genu APC, wywołującej rodzinną polipowatość, która wiąże się ze skrajnie wysokim ryzykiem zachorowania. Pozostałe 80 proc. przypadków nowotworu jelita grubego nie ma związku z rodzinnym występowaniem.
Czy oprócz diety można zabezpieczyć się w inny sposób? Np. badaniem?
Oprócz modyfikacji diety regularne uprawianie jakieś aktywności fizycznej (np. spacer, basen) z pewnością obniży ryzyko zachorowania na raka jelita grubego, ponadto osoby, które ukończyły 50. rok życia powinny pamiętać o regularnym wykonywaniu badań okresowych. W Polsce funkcjonuje Programu Badań Przesiewowych raka jelita grubego obejmujący osoby między 55. a 64. rokiem życia, w ramach którego wykonywane są profilaktyczne badania kolonoskopowe.